«امیرحسن کاکایی» کارشناس و تحلیلگر بازار و صنعت خودرو در گفت و گویی تفصیلی با «تحریریه» به بررسی محاسن و معایب واگذاری سهام دولت در دو شرکت ایران خودرو و سایپا پرداخت و در این باره گفت: مساله مهم درخصوص شرکت خودروسازی ایران خودرو که دولت به راحتی نمی تواند درباره آن تصمیم بگیرد، این است که ایران خودرو بی صاحب نیست، بلکه بخش زیادی از سهام این شرکت متعلق به شرکت های خصوصی است که جمعا دارنده ۲ کرسی در آن هستند، بنابراین از نظر قانون تجارت دولت نمی تواند درباره سهام بخش خصوصی تعیین تکلیف کند اما درباره سهام خود می تواند تصمیم گیرنده باشد.

وی در ادامه گفت و گو خاطر نشان کرد: موضوع مهم دیگر که چالش ایجاد می کند وجود سهام های تودلی است که همچنان رفع نشده و به عنوان یک معضل مهم باقی مانده است. قرار بر این بود که اگر دولت نتواند سهام تودلی را تا قبل از سال ۱۴۰۲ واگذار کند سهام تودلی از حق رای خارج شود؛ با توجه به اینکه سهام تودلی در ایران خودرو معادل ۴۰ درصد است یعنی دولت درعمل دو کرسی را از دست می دهد. بنابراین براساس قانون تجارت مدیر عامل ایران خودرو باید از سوی بخش خصوصی که پیشتاز و برنده است انتخاب شود. البته نکته ای که گفته شد به دلیل قدرت دولت در ایران از نظر قانون ظاهری است و در واقعیت به وقوع نمی پیوندد.

وعده هایی که رنگ واقعیت نمی گیرند

امیر حسن کاکایی دراین باره بیان داشت: رئیس دولت سیزدهم از ابتدای ورود به دولت بر خصوصی سازی کامل خودروسازی تاکید داشت و با ابلاغ فرمان هشت ماده ای که یک بند آن تعیین تکلیف همین موضوع بود خواستار همین امر شد. به دنبال رئیس جمهور، وزیر اقتصاد هم با جلسات متعدد بر انجام خصوصی سازی آن هم تا شهریور ۱۴۰۱ تاکید کرد اما در اردیبهشت ۱۴۰۳ هستیم و شاهدیم که این موارد همچنان تعیین تکلیف نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت معتقد است: وجود ابهامات فراوان در قانون منجر به آن شده هر کسی هر چه درباره صنایع و صنعت خودروسازی دوست دارد می گوید بدون اینکه بتوان آن را محقق کرد، همچون بی توجهی به عرضه سهام تودلی. به نظر می رسد دولتی ها بیشتر با کلمات بازی می کنند چرا که مایل به انجام خصوصی سازی واقعی صنعت خودروسازی نیستند به طوری که بازی با کلمات در خصوص واگذاری سهام تودلی یک سال و نیم کش یافته است. هر چند با بخش خصوصی در این موضوع صحبت هایی شده و بزرگانی در اقتصاد ایران خواهان خرید سهام دولت در ایران خودرو بوده اند اما چون ایران خودرو سهامدار دارد بیشتر حواس ها به سمت سایپا رفته اما باز هم در این حوزه کاری صورت نگرفته است.

امیر حسن کاکایی گفت: شرکت هایی مثل زرماکارون یا گلرنگ که خواستار خرید سهام دولت در شرکت های خودروسازی بودند و با قصد اصلاحات اساسی دراین صنعت خرید را مطرح کردند اما نه به قیمت زیان دهی. وقتی دولت قصد کنار کشیدن از این صنعت را ندارد پرواضح است خریداران ایرانی کنار می کشند و بحث خریدار چینی مطرح می شود.

بی توجهی دولت به خواسته رهبری در زمینه خصوصی سازی

کارشناس بازار و صنعت خودرو درباره عملکرد دولت در راستای خصوصی سازی خودروسازی براساس مطالبه رهبر معظم انقلاب گفت: با اینکه مقام معظم رهبری از سال ۸۵ تا کنون در دولت های مختلف و دولت سیزدهم بارها خواستار خصوصی سازی این صنعت شده اند و یکی دو ماه گذشته باز هم در این باره به مسولین تذکر دادند که تکلیف خودروسازی و واگذاری سهام دولت به بخش خصوصی را مشخص کنید اما کاری از پیش نرفته علی رغم اینکه دولت با تغییر مدیر عامل شرکت های خودروسازی به دنبال پاسخگویی به مطالبه رهبری برای تغییر جهت و عملکرد بهتر خودروسازی بود اما نه بهانه عملکرد بد دولت آقای روحانی و عملکرد بد مدیران خودروسازی نتوانسته مانع افزایش زیان شرکت های خودروسازی و توجیهی برای تداوم مدیریت دولت فعلی شود.

امیر حسن کاکایی کارشناس خودرو در خصوص موضوع خرید سهام دولت توسط طرف چینی نیز گفت: اینکه خودروسازی باید خصوصی شود یک موضوع بدیهی و قانونی است. رهبری نیز در این خصوص دستور مشخص و واضحی داده اند اما معلوم نیست چه اتفاقی باید بیفتد که دولت راضی به خصوصی سازی شود. مساله حائز اهمیت این است که بخشی از دولتی ها که منافع آنها در ادامه بازی فعلی است برای اینکه خودروسازی را به بخش خصوصی ندهند اسم چینی ها را وسط کشیده اند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا چینی ها، گفت: حتما با طرف چینی در این موضوع مذاکره شده اما این ادعا را نمی توان اثبات یا رد کرد. اما این سوال مهمی است که چرا چینی ها؟ چرا بخش خصوصی داخلی خریدار نیست؟ با توجه به اینکه دولت مایل به واگذاری سهام خود به بخش خصوصی ایرانی نیست و خصوصی سازی خودروسازی هم مطالبه رهبر معظم انقلاب است لذا برای اینکه نشان دهند فرمان رهبر را اجرا می کنند پای چینی ها را وسط کشیدند چون جز چین کسی حاضر به همکاری با ما نیست.

اسم سرمایه گذار چینی برای گمراه کردن مسیر مطرح شد

وی در این باره افزود: نباید فراموش کنیم چینی ها درمسائل اقتصادی و مراودات و سرمایه گذاری بسیار زیرک عمل می کنند بنابراین قطعا اگر قرار به فروش سهام دولت به خودروساز چینی باشد شروط زیادی می گذارند ضمن آنکه این موضوع یعنی واگذاری به طرف چینی باعث شده دولتی ها نیز برای باقی ماندن در مدیریت خودروسازی برای خود زمان بخرند. به همین دلیل دولت اصلا مایل به خصوصی سازی نیست بلکه به دنبال خرید وقت هستند.

وی درپاسخ به این پرسش که منافع دولتی هایی که مانع خصوصی سازی خودروسازی می شوند در چیست، گفت: اینجا چند مساله مهم نقش آفرینی می کند. اول ترس دولت و مجلس بابت از دست دادن عوایدی است که از خودروسازی به آنها می رسد. بعضی از دولتی ها و مجلسی ها که در مدیریت دولت بر خودروسازی منفعت کسب می کنند با ایجاد ترس در بدنه حاکمیت اینگونه عنوان می کنند اگر ایران خودرو و سایپا به بخش خصوصی واگذار شود شاهد شکل گیری بحران اجتماعی خواهیم بود، چرا که بخش خصوصی خودرو را گران وارد بازار می کند؛ اینک که قیمت ها به دست دولت کنترل می شود این همه گرفتاریم وای به حال اینکه به دست بخش خصوصی بدهیم.

وی در ادامه بحث خاطر نشان کرد: نکته دوم توهم دولت است که فکر می کند با خریدن وقت می تواند وضعیت خودروسازی را به نحو احسن برگرداند در حالی که ثابت شده با تغییر چندین مدیر عامل روند بهبود نیافته است. لذا همچنان دولتی ها متوجه نیستند مدیریت خصولتی نمی تواند مقابل نهادهای دولتی و حاکمیتی بایستند وتوسری خور نباشد، به این خاطر به دنبال خرید وقت هستند تا دولت تمام شود و سر کار نباشند و کاسه کوزه ها را بر سر دولت بعدی بشکند.

خدمات ویژه خودروسازی به دولتی ها و مجلسی ها

عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت افزود: عامل سوم توقع است. حال این سوال مطرح می شود چرا دولت ها به ایران خودرو و سایپای زیان ده چسبیده اند؟ چون در سال های گذشته به دلیل تحریم ها و ناکارآمدی های مدیریتی به طرز وحشتناکی بدنه دولت از نظر درآمدی و امکانات پرسنل و قدرت واقعی اقتصادی تضعیف شده است؛ اگر ایران خودرو را واگذار کنند خیلی از خدماتی که به صورت قانونی اما درپشت پرده به مسوولین و نمایندگان تعلق می گیرد از دست می رود مثل واگذاری خودروهای گرانقیمت بدون صف و با قیمت کم در کنار مسائلی از این دست.

وی در این باره خاطر نشان کرد: درضمن نمایندگانی که وارد مجلس می شوند دوستان و بستگان و افراد نزدیکی که در ورود به مجلس به آنها کمک کرده اند را برای اشتغال به خودروسازان تحمیل می کنند بنابراین با واگذاری این دو شرکت آنها سرویس نمی گیرند، چرا که نمی توانند به بخش خصوصی زور بگویند. بنابراین مشخص است علاقه ای برای واگذاری خودروسازی به بخش خصوصی ندارند.

وی در پایان گفت: بنا به دلایل اشاره شده دولتی ها و مجلسی ها روز به روز خصوصی سازی را عقب می اندازند. در هرصورت ممکن است خودروساز چینی مثل چری خریدار سهام خودروسازی ما در دو شرکت ایران خودرو و سایپا باشد چرا که چری روی ارتباط با امریکا حساب باز نکرده، بلکه روی ارتباط با کشورهایی مثل ما حساب باز کرده و در ایران نیز سرمایه گذاری خوبی داشته است.

پایان/